صلح؛ کلید تحول انسان از حیوانیت به آگاهی — نظریه دکتر حجت بقایی

صلح؛ کلید تحول انسان از حیوانیت به آگاهی — نظریه دکتر حجت بقایی

 

 

Peace: The Key to Transforming Humans from Instinct to Consciousness — Theory of Dr. Hojjat Beghaei, Member of Peace and Reconciliation Working Groups

 

واحدخبر کارگروه صلح و سازش// در گفتگو با دکتر حجت بقایی، مشاور تحقیق و توسعه همچنین عضو کارگروه‌های صلح و سازش کشور، به نظریه‌ای جالب و عمیق درباره ماهیت انسان و نقش صلح در تکامل رفتاری او پرداخته‌ایم.
دکتر بقایی بر این باور است که انسان بدون صلح، به موجودی صرفاً حیوانی و با رفتارهای غریزی تقلیل می‌یابد. این دیدگاه، پل بسیار مهمی بین علوم رفتاری و فلسفه انسانی ایجاد می‌کند و ما را به تأملی عمیق درباره چیستی انسان و ضرورت وجود صلح دعوت می‌کند.
دکتر بقایی معتقد است که در واقع، صلح فراتر از صرف نبود جنگ و خشونت است. صلح به مثابه یک بستر روانی، اجتماعی و فرهنگی است که امکان رشد و توسعه ویژگیهای انسانی مانند عقلانیت، همدلی، خلاقیت و ارتباطات پیچیده را فراهم می‌کند. بدون این بستر، انسان همانند یک حیوان صرف عمل می‌کند که به دنبال ارضای نیازهای اولیه و غریزی خود است.
این رفتارها، که شامل خشونت، رقابت بی‌حد و مرز و خودمحوری است، به عنوان نمودهای اولیه و ابتدایی حیات انسانی شناخته می‌شوند.
دکتر بقایی با تأکید بر این نکته که صلح باعث می‌شود انسان از حالت واکنشی و صرفاً غریزی به حالت آگاهانه و هدفمند حرکت کند، توضیح می‌دهد که صلح به معنای ایجاد فضای اعتماد و امنیت روانی است که فرد بتواند فراتر از بقا و نیازهای فوری خود فکر کند. این فضای امن، زمینه‌ساز بروز ارزشهایی چون عدالت، آزادی، همبستگی و همکاری است که ذاتاً انسان را از حیوان متمایز می‌کند.
در ادامه بحث، دکتر بقایی اشاره می‌کند که فقدان صلح نه تنها باعث بروز خشونت مستقیم می‌شود، بلکه می‌تواند زمینه‌ساز انواع خشونتهای پنهانتر باشد؛ خشونتهایی که در قالب تبعیض، نفرت، بی‌عدالتی و حتی خودتخریبی بروز می‌کنند. او این خشونتها را حاصل بازگشت به رفتارهای غریزی می‌داند، جایی که انسان دیگر نمی‌تواند به سطحی از خودآگاهی و تفکر انتقادی دست یابد.
نکته مهم دیگری که دکتر بقایی به آن اشاره می‌کند، تأثیر صلح بر توسعه اجتماعی و فناوری است.
او معتقد است که جو صلح‌آمیز، امکان سرمایه‌گذاری روی دانش، فرهنگ و همکاریهای سازنده را فراهم می‌آورد که در نهایت به پیشرفت تمدن انسانی منجر می‌شود. بدون صلح، این روند متوقف می‌شود و انسان در چرخه‌ای از خشونت و عقب‌ماندگی گرفتار می‌ماند.
به طور خلاصه، نظریه دکتر حجت بقایی نشان می‌دهد که صلح نه تنها یک وضعیت خارجی بلکه یک فرآیند درونی و پیچیده است که به شکل‌گیری و تعالی انسانی کمک می‌کند. بدون صلح، انسان به مرحله ابتدایی و غریزی خود بازمی‌گردد و امکان بروز ویژگیهای منحصربه‌فرد انسانی از بین می‌رود. این نگاه، ضرورت تلاش برای ایجاد و حفظ صلح را در تمامی سطوح زندگی فردی و جمعی، بیش از پیش آشکار می‌سازد و اهمیت آن را به عنوان رکن اصلی توسعه پایدار و انسانی برجسته می‌کند.

+کارگروه صلح و سازش