تالاب عینک رشت؛ گنجی پنهان در قلب گیلان، فرصت جهانی برای آینده‌ای پایدار
تالاب عینک رشت؛ گنجی پنهان در قلب گیلان، فرصت جهانی برای آینده‌ای پایدار
(حجت بقایی؛ خرداد ۱۳۹۲)
به نظر من تالاب عینک رشت، یکی از ارزشمندترین اکوسیستم‌های طبیعی ایران و حتی جهان به شمار می‌رود که به دلیل ویژگی‌های زیست‌محیطی، بوم‌شناختی و اقتصادی‌اش، جایگاهی ویژه دارد. من گاه هر روز از کنار آن رد می شوم و دلم برای این ثروتی که بر باد می رود می سوزد ، ثروتی که می توان هم ناجی محیط زیست شهری باشد و هم ناجی اقتصادی مردم منطقه.
این تالاب در شمال کشور، در نزدیکی شهر رشت قرار گرفته و به عنوان یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین تالاب‌های استان گیلان، علاوه بر اهمیت محلی، در سطح ملی و بین‌المللی نیز شناخته شده است.
از نظر اکولوژیکی، تالاب عینک یک زیستگاه متنوع برای گونه‌های مختلف گیاهی و جانوری است.
این تالاب میزبان پرندگان مهاجر و بومی متعددی است که در فصول مختلف سال به آن مهاجرت می‌کنند. تنوع زیستی بالا و شرایط زیست‌محیطی منحصر به فرد، این منطقه را به یکی از نقاط کلیدی حفاظت از حیات وحش تبدیل کرده است. هر چند در سالهای اخیر ورود پرندگان مهاجر رو به کاهش است،
علاوه بر پرندگان، تالاب محیط مناسبی برای ماهیان، دوزیستان و دیگر موجودات آبزی است که در چرخه اکوسیستم نقش حیاتی ایفا می‌کنند.
از منظر اقتصادی و اجتماعی، تالاب عینک ظرفیت قابل توجهی برای توسعه گردشگری طبیعی دارد. وجود چشم‌اندازهای زیبا، امکان فعالیت‌هایی همچون پرنده‌نگری، قایق‌سواری و عکاسی طبیعت، این تالاب را به مقصدی جذاب برای گردشگران داخلی و خارجی تبدیل کرده است. همچنین، ساکنان محلی می‌توانند از طریق فعالیت‌های مرتبط با تالاب مانند صیادی پایدار و کشاورزی مبتنی بر منابع طبیعی، بهره‌برداری اقتصادی معقول و بهینه‌ای داشته باشند.
با این حال، این موقعیت استثنایی تالاب عینک با چالش‌ها و تهدیدهایی نیز همراه است. آلودگی‌های ناشی از فاضلاب‌های شهری و صنعتی، تخریب زیستگاه‌های طبیعی به دلیل توسعه بی‌رویه شهری، کاهش کیفیت آب، تغییرات اقلیمی و خشکسالی از جمله تهدیدهای جدی هستند که می‌توانند به سرعت این اکوسیستم حساس را تهدید کنند. اگر این روند ادامه یابد، پتانسیل‌های تالاب در آینده‌ای نزدیک به شدت کاهش خواهد یافت.
از دیدگاه فرصت‌ها، توجه روزافزون به اهمیت تالاب‌ها در حفظ تنوع زیستی و مقابله با تغییرات اقلیمی می‌تواند موجب جلب حمایت‌های ملی و بین‌المللی شود. پروژه‌های حفاظت، احیا و مدیریت پایدار تالاب، سرمایه‌گذاری‌های زیست‌محیطی و پژوهش‌های علمی می‌توانند باعث ارتقای وضعیت تالاب عینک شوند و همچنین موجب ایجاد فرصت‌های شغلی در حوزه‌های حفاظت محیط زیست، گردشگری و آموزش شوند.
در سطح جهانی، تالاب‌ها به عنوان فیلترهای طبیعی آب و ذخیره‌گاه‌های کربن شناخته می‌شوند و نقش مهمی در مقابله با بحران‌های زیست‌محیطی دارند. تالاب عینک نیز می‌تواند با حفظ و توسعه این کارکردها، در شبکه تالاب‌های بین‌المللی شناخته شده و به الگویی موفق در مدیریت پایدار تالاب‌ها تبدیل شود.
در نهایت، حفظ و بهره‌برداری معقول از تالاب عینک رشت نیازمند همکاری گسترده میان دستگاه‌های دولتی، سازمان‌های مردم‌نهاد، جوامع محلی و محققان است. تنها با مدیریت علمی و پایدار می‌توان پتانسیل‌های فراوان این تالاب را حفظ کرد و فرصت‌های اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی آن را به بهترین شکل ممکن به نسل‌های آینده منتقل نمود. تهدیدها و چالش‌های پیش رو اگر به موقع و جدی گرفته شوند، می‌توانند به نقطه قوتی برای تقویت حفاظت و توسعه پایدار تالاب تبدیل شوند.
+ روزنوشتهای مشاور تحقیق و توسعه
