گزارش درباره پتانسیلهای احیای شهر تاریخی جرجان و تأثیر آن بر اقتصاد منطقه گنبدکاووس
گزارش درباره پتانسیلهای احیای شهر تاریخی جرجان و تأثیر آن بر اقتصاد منطقه گنبدکاووس
ستاد مردمی مشاورین تحقیق و توسعه ایران اسلامی _ گروه صنعت گردشگری// در میزگرد مجازی اخیر شورای راهبردی توسعه شرق گلستان، دکتر حجت بقایی با نگاهی عمیق و همراه با دغدغهمندی اجتماعی، درباره «جرجان» سخن گفت؛ شهری که روزگاری مرکز علمی و پزشکی دنیا بود و اکنون زیر لایهای از خاک و فراموشی آرام گرفته است. او آغاز سخنش را با اشاره به وضعیت اقتصادی مردم گنبدکاووس همراه کرد؛ وضعیتی که به تعبیر او «نه در شأن ظرفیتهای سرزمین است و نه در تناسب با تاریخ درخشان منطقه».
دکتر بقایی با تأکید بر نقش جرجان در تاریخ تمدن ایران، آن را «سرمایهای که هنوز به جریان نیفتاده» توصیف کرد. به باور او، احیای این شهر تاریخی نه فقط یک پروژه میراثی، بلکه یک راهبرد توسعهای است که میتواند ساختار اقتصاد محلی را دگرگون کند. وی توضیح داد که تجربه بسیاری از کشورها نشان داده احیای شهرهای تاریخی، اگر بهصورت برنامهریزیشده انجام شود، میتواند محور خلق اشتغال، جذب سرمایه، شکلگیری خدمات گردشگری و ایجاد صنایع خلاق فرهنگی باشد.
او در بخش دیگری از گفتگو با اشاره به بافت اجتماعی گنبدکاووس، بر اهمیت نگاهکردن به مردم محلی به عنوان «ذینفعان اصلی» تأکید کرد. از نظر او، ساکنان این منطقه سالهاست با مشکلات معاش، درآمد پایین و فرصتهای شغلی محدود دست و پنجه نرم میکنند.
بقایی معتقد است که در چنین شرایطی، احیای جرجان میتواند یک نقطه تغییر باشد؛ چرا که هر مرحله از این فرآیند، از کاوشهای باستانشناسی گرفته تا مرمت، مدیریت سایت، گردشگری و صنایع دستی ـ به طور مستقیم و غیرمستقیم شغل ایجاد میکند.
دکتر بقایی با اشاره به ساختار چندقومیتی گنبدکاووس، این تنوع را یک «ظرفیت فرهنگی بیرقیب» برای توسعه گردشگری دانست. او توضیح داد که اگر داستان جرجان با روایتهای ترکمن، فارس و سایر اقوام منطقه گره بخورد، میتوان یک هویت منحصربهفرد و جذاب برای گردشگران داخلی و خارجی خلق کرد.
در بخش دیگری از سخنانش، او بر لزوم ایجاد یک «اکوسیستم توسعه» پیرامون سایت تاریخی تأکید کرد؛ یعنی مجموعهای از خدمات و فعالیتها که از حضور گردشگر پشتیبانی کند: اقامتگاههای بومگردی، نمایشگاههای صنایعدستی، آموزش راهنمایان محلی، بازارچههای فرهنگی، موزههای تعاملی و رویدادهای هنری. هدف، بهگفته او، آن است که مزیت اقتصادی حاصل از احیای جرجان بهصورت مستقیم وارد زندگی مردم شود و تنها در یک لایه مدیریتی محدود نماند.
بقایی تأکید کرد که شرایط اقتصادی نهچندان مطلوب مردم منطقه باید یکی از مهمترین دلایل برای پیشبرد این طرح باشد.
او گفت: «وقتی میگوییم احیای جرجان، منظورمان فقط ظاهر یک شهر تاریخی نیست؛ بلکه احیای امید، رونق معاش و ایجاد یک مدل پایدار توسعه است.» به باور او، اگر این پروژه با مشارکت مردمی، برنامهریزی علمی و نگاه بلندمدت همراه شود، میتواند گنبدکاووس را از «حاشیهنشینی توسعه» به جایگاه یک قطب گردشگری ـ فرهنگی ارتقا دهد.
در پایان نشست، دکتر بقایی از ضرورت تشکیل یک کارگروه مشترک میان پژوهشگران، مدیران شهری و نمایندگان جامعه محلی سخن گفت؛ کارگروهی که مأموریت آن طراحی برنامهی احیای جرجان با سه معیار اصلی باشد: علمی بودن، اقتصادی بودن و مردمی بودن. از نگاه او، آینده جرجان نه یک رؤیا، بلکه یک فرصت بالفعل است؛ فرصتی که میتواند بهبود معیشت مردم گنبدکاووس را از سطح آرزو به سطح واقعیت نزدیک کند.
+++
