آینده‌ای درخشان با بال‌های استعدادهای ایرانی: دکتر بقایی و مسیر بین‌المللی پرورش نخبگان کودک

آینده‌ای درخشان با بال‌های استعدادهای ایرانی: دکتر بقایی و مسیر بین‌المللی پرورش نخبگان کودک

توسعه فردی// دکتر حجت بقایی، با تکیه بر جایگاه ویژه‌اش به عنوان عضو ارشد سازمان جهانی مدیران آینده، عضو شبکه مخترعین، عضو مشاور جامعه فارغ التحصیلان حقوق و مدیریت، عضو جامعه بین المللی فیلمسازان و فیلمنامه نویسان و عضویت فعال در دپارتمانهای آموزشی بیش از بیست مؤسسه مشاوره ای و آموزشی بین‌المللی در پنج قاره جهان، چشم‌اندازی وسیع و بین‌المللی برای توسعه استعدادهای کودکان و نوجوانان ایرانی دارد. این تجربیات جهانی به ایشان امکان می‌دهد تا نه تنها مسیر استعدادیابی را در سطح ملی به بهترین شکل هدایت کند، بلکه فرصتهای بی‌نظیری برای آموزشهای تخصصی و اعطای مدارک و گواهیهای بین‌المللی به کودکان فراهم آورد.
دکتر بقایی با تأکید بر اهمیت جهانی‌شدن آموزش، اعلام آمادگی کرده است تا در چارچوب موسسات بین‌المللی که عضو آن است، مسیرهای مشخصی برای پیگیری آموزشهای تخصصی در رشته‌های علمی، هنری و ورزشی ارائه دهد. این اقدام می‌تواند پلی باشد برای آنکه کودکان و نوجوانان ایرانی بتوانند به سطح آموزشهای بین‌المللی دسترسی داشته و با گواهینامه‌های معتبر، مسیر تحصیلی و حرفه‌ای خود را به شکل تخصصی و هدفمند ادامه دهند.
در نگاه دکتر بقایی، این نوع همکاریها نه تنها موجب ارتقای کیفیت آموزش و پرورش کودکان می‌شود، بلکه آنان را به عنوان نمایندگان شایسته ایران در عرصه‌های جهانی معرفی می‌کند. از سوی دیگر، این روند تضمین می‌کند که هر کودک نخبه ایرانی بتواند استعداد خود را به صورت حرفه‌ای پرورش داده و در رقابتهای جهانی بدرخشد.
او باور دارد که ترکیب آموزشهای محلی با استانداردهای بین‌المللی، کلید موفقیت در پرورش نسلی توانمند و خلاق است که می‌تواند به توسعه پایدار کشور کمک کند. با این رویکرد، خانواده‌ها و مدارس نیز اطمینان می‌یابند که تلاشهایشان در جهت رشد کودکانشان، در چارچوبی معتبر و به‌روز جهانی قرار دارد و آینده فرزندانشان به شکلی حرفه‌ای و مطمئن شکل می‌گیرد.
دکتر بقایی با این گامهای مهم، چشم‌انداز روشنی را برای کودکان ایران رقم می‌زند؛ چشم‌اندازی که در آن هر کودک نخبه با بالهای آموزش بین‌المللی، به سوی آینده‌ای درخشان و فرصتهای بیکران پرواز می‌کند.

+توسعه فردی

شایسته‌سالاری؛ رؤیایی که هرگز نهادینه نشد

شایسته‌سالاری؛ رؤیایی که هرگز نهادینه نشد

(نگاهی به تأثیر تاریخ و فرهنگ قدرت در ایران از نگاه دکتر حجت بقایی، مشاور تحقیق و توسعه)

فرهنگ توسعه// دکتر حجت بقایی، با نگاهی عمیق و پژوهش‌محور به تاریخ ایران، بر این باور است که یکی از مهمترین موانع توسعه در ایران، نبود ساختار منسجم شایسته‌سالاری است؛ ساختاری که از همان روزگار افول هخامنشیان، جای خود را به قومگرایی، قبیله‌محوری و بعدها فامیل سالاری داده است.
او معتقد است که با فروپاشی نظام متمرکز و نسبتاً ساختاریافته هخامنشیان، نخستین تَرَکها در بدنه مدیریت سرزمین ایران پدیدار شد؛ جایی که سلوکیان، سرزمین را میان فرماندهان یونانی خود تقسیم کردند و نهاد قدرت، بیش از آنکه بر شایستگیها استوار باشد، بر وابستگیها تکیه زد. این روند در دوران اشکانیان ادامه یافت و حتی در دوره ساسانیان، گرچه مرکزی قویتر وجود داشت، اما وابستگیهای خانوادگی و ساختارهای طبقاتی ریشه‌دار، اجازه نمی‌دادند شایستگان واقعی به جایگاههای تصمیم‌گیری برسند.
با ورود اعراب، ماجرا پیچیده‌تر شد. ترکیبی از تعصبات قبیله‌ای عربی و بوروکراسی ایرانی، ساختاری ساخت، که در آن وفاداری به طایفه، مقدم بر تخصص و کارآمدی بود. بعدها، در دوران حکومت ترکها بر ایران "که بخش عمده‌ای از دوران اسلامی را دربر می‌گیرد" قبیله‌گرایی و طایفه‌محوری به رسمی غیرقابل انکار تبدیل شد.
دکتر بقایی بر این نکته تأکید دارد که این روند نه‌تنها در ساختار قدرت، بلکه در ذهنیت جمعی ایرانیان نیز نفوذ کرد. مردم آموختند که برای رسیدن به موقعیت، باید به قوم، قبیله، فامیل یا حلقه‌های خاص وابسته باشند. این ذهنیت در دوره قاجار به اوج رسید؛ زمانی که ایران درگیر بازیهای قدرت میان ایلات و طوایف مختلف بود و معیارهای عقلانی اداره کشور به حاشیه رفت.
در دوره پهلوی، اگرچه تلاشهایی برای ایجاد نظام اداری نوین و پایان‌دادن به ساختارهای سنتی قدرت صورت گرفت، اما فرهنگ آشنابازی و رابطه‌محوری، در تارو پود جامعه ایرانی ریشه دوانده بود. به گفته دکتر بقایی، با وجود نوسازیهای اداری، مردم همچنان باور داشتند که «رابطه» مهمتر از «ضابطه» است؛ و این باور به نسلهای بعدی منتقل شد.
پس از انقلاب، ساختار قدرت اگرچه تغییر شکل داد، اما همان سنتهای کهن قبیله‌ای و فامیلی، با ظاهری نو بازتولید شدند. در ساختارهای جدید، باز هم حلقه‌های بسته تصمیم‌گیری، معیارهایی جز تخصص و کارآمدی را برای انتخاب افراد در نظر گرفتند. دکتر بقایی در این‌باره با نگاهی انتقادی می‌گوید: «وقتی نظارت شفاف وجود ندارد و تنبیه و تشویق عملکردی در کار نیست، دیگر نباید انتظار انگیزه، خلاقیت یا مشارکت مؤثر از بدنه جامعه داشت.»
از نظر او، توسعه در چنین فرهنگی به‌شدت دشوار است. جامعه‌ای که در آن انگیزه‌ها فرومی‌پاشند و امید به پیشرفت جای خود را به ناامیدی و سرخوردگی می‌دهد، نمی‌تواند مسیر پیشرفت را با ثبات طی کند. نیروی انسانی، به‌جای آنکه سرمایه‌ای برای تحول باشد، به مهره‌ای منفعل در ساختارهای بسته و غیرکارآمد تبدیل می‌شود.
دکتر بقایی تأکید دارد که نقطه شروع تحول، بازنگری در ارزشهای حاکم بر انتخاب و ارتقای افراد در ساختارهای مختلف، از دولت و نهادهای عمومی گرفته تا شرکت‌ها و سازمان‌های خصوصی است. تا زمانی که «شایستگی» به معیار نخست تبدیل نشود و فرهنگ عمومی نیز این ارزش را نپذیرد، ایران در چرخه‌ای معیوب از ناکارآمدی و فساد گرفتار خواهد ماند.
او سخن را با این جمله به پایان می‌برد: «شایسته‌سالاری، فقط یک سیاست نیست؛ یک فرهنگ است. و بدون اصلاح فرهنگ، هیچ سیاستی به نتیجه نمی‌رسد.»

+فرهنگ توسعه

هوش مصنوعی؛ فرصتی برای کوتاه کردن دست دلالان در مسیر آموزش و آینده کودکان و نوجوانان

هوش مصنوعی؛ فرصتی برای کوتاه کردن دست دلالان در مسیر آموزش و آینده کودکان و نوجوانان

(دکتر حجت بقایی؛ مشاور تحقیق و توسعه)

توسعه فردی// دلال‌ها همیشه منتظرند تا ایده‌های نو و خلاقانه به عرصه بیایند و از آنها بهره‌برداری کنند؛ تا بتوانند درآمدزایی کنند و سهمی از بازار به دست آورند. اما امروز، با ورود فناوری هوش مصنوعی، این روند تا حد زیادی تغییر کرده است و دست واسطه‌ها و دلالان در بسیاری از حوزه‌ها کوتاه‌تر شده است. آموزش نیز از این قاعده مستثنی نیست.
هوش مصنوعی ابزاری قدرتمند است که می‌تواند به صورت مستقیم و بی‌واسطه، امکانات آموزشی را در اختیار کودکان و نوجوانان قرار دهد. این فناوری می‌تواند برنامه‌های آموزشی شخصی‌سازی‌شده، دسترسی به منابع غنی و متنوع، و راهنمایی‌های دقیق را بدون نیاز به واسطه‌ها فراهم کند. با استفاده از هوش مصنوعی، دیگر نیازی نیست که خانواده‌ها برای دسترسی به آموزش‌های تخصصی و نوین، هزینه‌های گزاف به دلالان و واسطه‌ها بپردازند.
من به عنوان کسی که در این مسیر حضور دارم، با حمایت اساتید و متخصصان این حوزه، در خدمت کسانی هستم که به آینده کودکان و نوجوانان اهمیت می‌دهند. هدف ما این است که با بهره‌گیری از هوش مصنوعی، آموزش را برای همه قابل دسترس کنیم و فرصت‌های برابر را برای نسل آینده فراهم آوریم.
اگر امروز به فکر سرمایه‌گذاری در آموزش و پرورش فرزندانمان باشیم، فردایی روشن‌تر و امن‌تر برای آنها رقم خواهیم زد. بیایید دست به دست هم دهیم و با حمایت از راهکارهای نوین آموزشی مبتنی بر هوش مصنوعی، آینده نسل بعد را بیمه کنیم.

چگونه مقاومت در برابر فناوری، نسل جوان را زمین‌گیر کرد؟ آیا تاریخ تکرار می شود.

تأخیر ۲۷۰ ساله چاپ در جهان اسلام؛ چگونه مقاومت در برابر فناوری، نسل جوان را زمین‌گیر کرد؟ آیا تاریخ تکرار می شود.

اقتصاد توسعه// در گفت‌وگو با دکتر حجت بقایی، مشاور تحقیق و توسعه، موضوع تأخیر ورود فناوری چاپ به جهان اسلام و پیامدهای آن به‌روشنی تشریح شد. دکتر بقایی اشاره کرد که ماشین چاپ در اروپا حدود سال ۱۴۵۴ میلادی توسط گوتنبرگ اختراع شد و در مدت کوتاهی به ابزاری حیاتی در گسترش دانش و فرهنگ تبدیل گردید. اما این فناوری نوین با تأخیری نزدیک به ۲۷۰ سال به جهان اسلام رسید و نخستین چاپخانه عربی در اواخر قرن هفدهم در امپراتوری عثمانی به کار گرفته شد.
دکتر بقایی این تأخیر را ناشی از محافظه‌کاری و نگرانی حکام محلی به ویژه در عثمانی دانست، که از انتشار آزادانه متون چاپی هراس داشتند. آن‌ها معتقد بودند که گسترش روشنگری و ایده‌های نو می‌تواند بنیانهای قدرتشان را تضعیف کند و به همین دلیل، به شکل مستقیم یا غیرمستقیم ورود این فناوری را محدود کردند. این نگرش، از نظر وی، به معنای مقابله با تحولات مدرن و جلوگیری از بیداری فکری در جامعه بود.
او توضیح داد که این الگو همچنان در اشکال دیگری دیده می‌شود، جایی که مقاومت در برابر فناوریهای نوین و شبکه‌های اجتماعی، همراه با فقدان اراده جدی برای توسعه و بهره‌گیری از ظرفیت جوانان مطلع، مشکلات جامعه را تشدید کرده است. به گفته او، یکی از پیامدهای این روند، بیکاری جوانان تحصیل‌کرده و در مقابل رونق فعالیتهای غیررسمی و غیرقانونی در میان قشرهای دیگر جامعه است.
دکتر بقایی به مثالی از یک خانواده اشاره کرد که چهار پسر دارد؛ سه نفر از آنها دارای مدارک تحصیلی دکترا و مهندسی هستند، ولی به دلیل نبود فرصت، بیکار مانده‌اند. در مقابل، پسر چهارم که فاقد تحصیلات رسمی است، با مشاغل غیررسمی، هزینه‌های خانواده را تأمین می‌کند. این وضعیت نشاندهنده شکاف میان توانمندیهای علمی جوانان و ظرفیت جامعه برای جذب آنها است.
او در پایان تأکید کرد که استمرار این وضعیت منجر به تداوم تحجّر و عقب‌ماندگی خواهد شد و تنها راه مقابله با آن، پذیرش فناوریهای نوین، سرمایه‌گذاری بر جوانان تحصیل‌کرده و گسترش فرهنگ روشنگری است که بتواند جامعه را به سمت توسعه و پیشرفت واقعی هدایت کند.

+اقتصاد توسعه

به مناسبت نزدیک شدن به ایام هفته دفاع مقدس: سقف آزادی تا انتظار خورشید

به مناسبت نزدیک شدن به ایام هفته دفاع مقدس: سقف آزادی تا انتظار خورشید

(گزارش ویژه در گفتگو با دکتر حجت بقایی)

گزارش ویژه// در روزهایی که تقویم به یاد مردانی افتاده که برای یک وجب خاک، برای یک نفس آزادی، ایستادند، سخن گفتن از «سقف آزادی» بی‌ارتباط با آن روزها نیست. دکتر حجت بقایی، مشاور تحقیق و توسعه، او ترجیح می‌دهد از جنگ نگوید؛ از دفاع می‌گوید. از مفهومی که در نگاه او، چیزی فراتر از خاک است.
او دفاع مقدس را نه فقط یک رخداد تاریخی، بلکه یک ترازوی ارزش سنجی می‌داند. ترازویی برای سنجیدن آنچه مردم می‌خواستند و آنچه حاضر بودند برایش بایستند.
سقف آزادی، در روایت او، در همان روزها بالا رفت. با دستهایی پینه بسته، با دلهایی بی‌ادعا، با فکرهایی که شاید پیچیده نبود، اما روشن بود. مردان و زنانی که هیچکس مجبورشان نکرده بود؛ خودشان انتخاب کردند. ایستادند، جنگیدند، مقاومت کردند… نه برای برافراشتن پرچم بر خاک دشمن، که برای خم نشدن زیر سقفی که داشت کوتاه می شد.
دکتر بقایی می‌گوید: "هفته دفاع مقدس، یادآور دورانیست که مردم، با همه خستگی و درد، نخواستند سقف آزادیشان کوتاه شود. آنها فهمیدند که اگر امروز کوتاه بیایند، فردا باید برای هر چیزی خم شوند. و هیچ مرد و زنی که طعم آزادگی چشیده باشد، تن به خم شدن نمی‌دهد."
او با نگاهی دقیقتر به وضعیت امروز، از خطرات نوینی سخن می‌گوید؛ نه موشکها، نه تانکها، بلکه بی‌تفاوتی. فرار از اندیشه. فراموشی آنهمه رشادت.
"ما امروز درگیر نوع جدیدی از تهدیدیم؛ تهدید نرم، اما عمیق. تهدید فراموشی. وقتی نسل جدید نداند چرا آنها رفتند، چرا ایستادند، دیگر سقف را حفظ نمی‌کند. سقف پایین می‌آید، نه از موشک، بلکه از سستی فکرها و گسست دستها."
با اندوهی پنهان، اما با صدایی مطمئن ادامه می‌دهد:
"در دوران دفاع مقدس، آدمهای بزرگ، بزرگ ماندند. قامتها خم نشد. امروز اگر بزرگان، اندیشمندان، معلمان، مدیران، یا حتی پدران و مادران، به دلایل مختلف، کوتاه بیایند، کودکان قدرت می‌گیرند، ناآگاهان فرمان می‌دهند و خودخواهی، تبدیل به ساختار می‌شود."
اما دکتر بقایی، مثل همان نسل که به آینده امیدوار بود، حرف آخرش را با امید می‌زند.
امیدی که هنوز در دلهایی می‌تپد، در دستهایی که هنوز می‌نویسند. در نسل جوانی که اگر درست با گذشته پیوند بخورد، آینده را نه با ترس، بلکه با اراده خواهد ساخت.
او هفته دفاع مقدس را فقط برای یادآوری رشادتها نمی‌داند، بلکه آن را فرصتی می‌بیند برای ارزیابی اینکه چقدر هنوز شبیه آن نسل مانده‌ایم.
چقدر هنوز حاضریم زیر بار کوتاه شدن سقف نرویم.
چقدر خورشید را باور داریم، حتی اگر موقتاً دیده نشود.
و در پایان، دوباره به آسمان نگاه می‌کند.
به سقفی که باید بالا برود.
به خورشیدی که هست.
و به مردمی که می‌توانند دوباره، با فکرهای روشن و دستهای در هم، آن سقف را بسازند.
«اللهم عجل لولیک الفرج»
نه فقط دعای ظهور، که دعای بیداری. دعای ایستادن. دعای بلند شدن سقفهاست.

+گزارش ویژه

#مصاحبه
#دفاع_مقدس
#هفته_دفاع_مقدس
#مشاور_تحقیق_و_توسعه 
#گزارش_خبری
#دکتر_حجت_بقایی 
#سقف_آزادی
#نسل_جوان