تأثیر حملات خارجی و اصلاحات ناکام بر اقتصاد ایران؛
مصاحبه اختصاصی با دکتر حجت بقایی؛ مشاور تحقیق و توسعه
اخبار مدیریت// اقتصاد ایران در طول تاریخ خود بارها با چالشهای پیچیدهای مواجه شده که تأثیرات عمیقی بر ساختار و عملکرد آن داشته است. دکتر بقایی، مشاور تحقیق و توسعه، در گفتگو با گروه تحلیلی اخبار مدیریت، به بررسی تاریخی عوامل مؤثر بر وضعیت اقتصادی کشور پرداخت و نقش حملات خارجی و اصلاحات ناکام را مورد تأکید قرار داد.
وی در ابتدا به تأثیر حملات پیدرپی اقوام ترک و مغول اشاره کرد که نه تنها باعث وارد آمدن خسارات جانی و مالی گسترده شدند، بلکه بنیانهای اقتصادی ایران را نیز به شدت آسیب زدند. دکتر بقایی توضیح داد که این حملات با تاراج اموال عمومی و تحمیل باجهای سنگین به بیگانگان، منابع کشور را به جای صرف در توسعه داخلی، صرف تأمین هزینههای نیروهای خارجی کرد. این روند باعث تضعیف شدید توان تولید و رشد اقتصادی کشور شد و اثرات آن تا سالها در ساختار اقتصاد ایران باقی ماند.
او همچنین به چرخه تاریخی ورود نیروهای خارجی به ایران و واکنشهای داخلی اشاره کرد؛ فرآیندی که ابتدا بیگانگان با تایید و یا کمک عوامل داخلی نفوذ کرده و سپس قیامها و اعتراضاتی علیه آنان شکل گرفت. دکتر بقایی این چرخه را عامل بیثباتیهای سیاسی و اقتصادی مکرر در تاریخ ایران خواند که مانع از ایجاد ثبات و توسعه پایدار شده است.
در ادامه، دکتر بقایی از دو شخصیت تاریخی برجسته نام برد که در تلاش برای اصلاح اقتصاد ایران گام برداشتند. نخست، امیر کبیر بود که با رویکرد اصلاحطلبانه و اقدامات مدبرانه، سعی کرد پایههای اقتصاد را مستحکم کند. اصلاحات مالی و اداری وی با هدف کاهش فساد و سوءمدیریت و حفظ استقلال مالی کشور شکل گرفت. دومین شخصیت، مورگان شوستر آمریکایی بود که پس از انقلاب مشروطه برای اصلاحات مالی به ایران دعوت شد. شوستر با شناخت دقیق مشکلات ساختاری نظام مالی ایران، تلاش کرد اصلاحاتی را پیاده کند که اگر ادامه مییافت، میتوانست وضعیت اقتصادی کشور را بهبود بخشد.
اما به گفته دکتر بقایی، هر دو این شخصیتها به دلیل مقاومت شدید درباریان و گروههای ذینفع که حفظ وضعیت موجود برایشان مهمتر بود، با مخالفتهای گسترده روبرو شدند و در نهایت از قدرت کنار گذاشته شدند. وی این مسئله را نمونهای از تضاد منافع داخلی و نفوذ بیگانگان دانست که مانع از اصلاح پایدار و نوسازی واقعی اقتصاد ایران شده است.
دکتر بقایی تأکید کرد که تجربه تاریخی ایران نشان میدهد بدون وجود اراده قوی ملی و حمایت گسترده مردمی، هرگونه تلاش اصلاحی حتی توسط افراد توانمند نیز محکوم به شکست است. به بیان وی، این واقعیت تلخ نمایانگر عمق چالشهایی است که اقتصاد ایران در طول تاریخ با آن دست به گریبان بوده و همچنان باقی است.
در پایان، این مشاور تحقیق و توسعه خاطرنشان کرد که تاریخ اقتصاد ایران مجموعهای از تلاشهای ناتمام برای عبور از بحرانهای ساختاری است؛ تلاشهایی که به دلیل فشارهای داخلی و خارجی، هرگز به نقطهای نرسیدهاند که بتوانند زمینهساز توسعهای پایدار و مستقل برای کشور باشند. او بر این باور است که عبور از این بنبستها نیازمند اراده جمعی، سیاستگذاری هوشمندانه و همراهی همه اقشار جامعه است تا اقتصاد ایران بتواند به رشد و پیشرفت واقعی دست یابد.
+گروه تحلیلی، آموزشی اخبار مدیریت
